حسن شماعی‌زاده

زندگی

حسن شماعی‌زاده از ۱۳ سالگی در ارکستر یکی از تئاترهای اصفهان، به عنوان نوازنده کار هنری‌اش را آغاز کرد. فارغ‌التحصیل دبیرستان ادب اصفهان، در سال ۱۳۴۱ پس از پایان دوران دبیرستان برای پیشرفت در موسیقی به تهران آمد، و پس از مدتی کار در تئاتر، در سال ۱۳۴۵ وارد رادیو شد. او هم‌زمان ارکسترهای جاز، پاپ، را برای جوانان و مردم می‌نواخت و با چند ارکستر اسپانیایی همکاری می‌نمود و در رادیو و مراکز هنری تهران نیز به نوازندگی می‌پرداخت. او مدتی برای گروه معروف بلک کتس نیز ساکسیفون می‌زد.

حسن شماعی‌زاده در سال ۱۳۵۱ آهنگسازی را آغاز کرد.خود او دلیل اصلی روی آوردن به آهنگسازی را ناتوانی در ادامه نوازندگی می‌داند، که دلیل آن ابتلا به بیماری دیسک گردن در اثر فشار نوازندگی طولانی‌مدت سازهای سنگین برنجی (۱۵–۱۶ ساعت در روز) بود.اولین کارهای شماعی‌زاده در آهنگسازی «گریه» با صدای امیر رسایی، «حالا خیلی دیره» با صدای عارف و «نمی‌آد» با صدای گوگوش بودند که همگی با هم منتشر شدند.

شماعی‌زاده پس از آغاز آهنگسازی توانست جایگاه ویژه‌ای میان آهنگسازان زمان خود پیدا کند و خوانندگان مشهوری مانند گوگوش، داریوش، ابی، ستار، فرهاد، عارف، مارتیک، رامش، نوش‌آفرین و معین کارهای موفقی با آهنگ‌های او عرضه کردند. از جملهٔ این کارها، می‌توان به مشهورترین آهنگ‌های گوگوش اشاره کرد. از دیگر ساخته‌های موفق شماعی‌زاده در این دوران می‌توان به ترانه «شکار» با صدای ابی اشاره کرد که توانست در سال ۱۳۵۴ در فستیوال موسیقی استانبول ترکیه مقام اول را در بین ۲۰۹ شرکت‌کننده کسب کند.

حسن شماعی‌زاده خوانندگی را از سال ۱۳۵۲ آغاز کرد. این اتفاق در برنامهٔ شوی زندهٔ چشمک در آخرین جمعهٔ مرداد ماه ۱۳۵۲ و به گفتهٔ خود شماعی‌زاده به درخواست مردم افتاد. در آن برنامه که گوگوش، اردلان سرفراز و واروژان نیز حضور داشتند، شماعی‌زاده ترانهٔ «مرداب» را با شعر اردلان سرفراز و تنظیم واروژان اجرا کرد. ترانه‌ای که تبدیل به یکی از پرطرفدارترین ترانه‌های زمان خود شد و حدود ۱۹۸ هزار صفحه از آن فروش رفت، که در نوع خود رکورد قابل توجهی بود.

خوانندگی او توجه‌ها را به خود جلب کرد و پس از مرداب، شماعی‌زاده ترانه‌های پرمخاطب دیگری را نیز ساخت و اجرا کرد که «اقاقی» با ترانه‌ای از شهیار قنبری یکی از آنهاست که در سال ۱۳۵۴ منتشر شد. در سال ۱۳۵۴ شماعی‌زاده در یک نظرسنجی از سوی مجلهٔ زن روز به عنوان بهترین خواننده مرد سال شناخته شد و در همان نظرسنجی با حدود ۵۰ هزار رأی بهترین آهنگساز سال شناخته شد.

یکی از گروه‌ها در موسیقی پاپ ایرانی مثلثی بود که در آن اردلان سرفراز ترانه می‌سرود، حسن شماعی‌زاده موسیقی برای ترانه خلق می‌کرد و گوگوش این ترانه‌ها را می‌خواند. بعضی از این ترانه‌ها را واروژان تنظیم می‌کرد. در مجموع این مثلث ۱۷ ترانه منتشر کرده‌اند. «کولی»، «جاده»، «کیه کیه»، «دوراهی»، «کوه»، «بمون تا بمونم»، «غریب آشنا»، «مرداب»، «کویر»، «دو پنجره»» و «من و گنجشک‌های خونه» برخی از کارهای مشهور این سه نفر است.

شماعی‌زاده و سرفراز بدون گوگوش نیز کارهای موفقی با صدای خوانندگان دیگر منتشر کردند، که از جملهٔ مشهورترین آن می‌توان به «چشم من» و «دستای تو» با صدای داریوش و «پنجره» با صدای معین اشاره کرد.

وقوع انقلاب ۱۳۵۷ به همکاری این سه تن پایان بخشید. گوگوش تا سال ۱۳۷۹ در ایران ماند و سرفراز و شماعی‌زاده هرکدام به یک کشور مهاجرت کردند. هرچند شماعی‌زاده مدعی است با وجود این که ترانه‌های این مثلث ظرف مدت ۵ سال (از ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷) منتشر شد، ولی همگی مربوط به یک دورهٔ همکاری کوتاه یک سال و هشت‌ماهه هستند.

پس از انقلاب علی‌رغم این که چند اثر با موسیقی شماعی‌زاده روی ترانه‌های سرفراز منتشر شد، ولی همکاری این دو بعد از مدتی ادامه نیافت. به گفتهٔ سرفراز راه این دو پیش از انقلاب از هم جدا شده بود و با هم کار نمی‌کردند. با این حال شماعی‌زاده از ریشهٔ اختلاف احتمالی بین خود و اردلان سرفراز سخنی نگفته است و در مصاحبه با بهنود مکری در برنامهٔ شباهنگ از این که سرفراز دیگر با او ارتباط ندارد اظهار تأسف و شگفتی کرده است.

در پی پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، و در روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ۱۳۵۷ عده‌ای به خانهٔ شماعی‌زاده حمله کردند. با اطلاع‌رسانی یکی از همسایگان، شماعی‌زاده در خانه سرگرد ولیعهد پنهان می‌شود و فردای آن روز از ایران خارج می‌شود. او چهار ماه بعد مجدداً به ایران بازمی‌گردد و پس از گذراندن پنج ماه در ایران برای همیشه ایران را ترک می‌کند.

بیشترین همکاری وی بعد از گوگوش با شهره صولتی بوده که شامل ۱۴ آهنگ است. حسن شماعی زاده برخی از مهم‌ترین آهنگ‌های شهره را ساخته است، شاهکارهایی چون، «طلوع»، «کاغذ سفید»، «عروسی»، «کلید»، «احساس زن»، «دخترا و پسرا»، «بمیرم آی بمیرم»، «شنیدم»، «راه»، «به قربونت بگردم» و … از همکاری حسن شماعی زاده با شهره می‌باشد. آنها همچنین آهنگ «به قربونت بگردم» را، دوصدایی اجرا کردند.

شماعی‌زاده در این دوران دیگر در یک سبک و فضا به ساختن و خواندن ترانه نپرداخت و سبک‌های گوناگون و گاه متضاد با سبک ساخته‌های قبل از انقلاب خود را آزمود. او بیش از گذشته به ساخت ترانه‌های شاد و ریتمیک پرداخت و در این حوزه ترانه‌هایی چون «بیشتر بیشتر»، «داماد»، «یه دختر دارم شاه نداره»، «تولد» و «عروسی» منتشر کرد. ترانه معروف «پریا» با صدای شهرام شب‌پره نیز در همین دوران ساخته شده است.

حسن شماعی‌زاده و بابک صحرایی در طی سال‌های دههٔ ۱۳۸۰ همکاری‌های بسیاری با هم داشته‌اند که اوج این همکاری به قطعهٔ «هیاهو» مربوط می‌شود، که در زمستان سال ۱۳۹۰ با صدای شماعی‌زاده منتشر شد. از دیگر آثار مشترک حسن شماعی‌زاده و بابک صحرایی می‌توان به ترانه‌های «صخره»، «ممنونم»، «مهتاب ناز من»، «از کجا میای»، «تو چشای من نگا کن» و «آوازه‌خوان نه آواز» با صدای شماعی‌زاده، «جشن آینه» با صدای پویا، «تو رو می‌خوام» با صدای شیلا، «عشق طوفانی» و «آتیش‌بازی» با صدای سوزان روشن و «دلهره» با صدای سروش اشاره کرد.
حسن شماعی‌زاده در برنامه Greatest Hits در شبکهٔ تلویزیونی من‌وتو گفت که همیشه تعداد زیادی از آهنگ‌هایش به خاطر عدم توانایی ترانه‌سراها برای نوشتن ترانه مناسب به رویشان، به اجرا نرسیده‌اند، اما از زمانی که با بابک صحرایی همکاری می‌کند این مشکل برطرف شده و این ترانه‌سرا به بهترین شکل ممکن روی آهنگ‌هایش ترانه می‌نویسد.

شماعی‌زاده در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد که دیگر برای کسی آهنگ نمی‌سازد و آهنگ‌هایش را تنها خودش می‌خواند، زیرا احساس می‌کند در کار آهنگسازی مورد سوء استفاده قرار گرفته و حقوقش پایمال شده است و انگیزه‌ای برای آهنگسازی برای دیگران ندارد. هرچند در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۲ با بهنود مکری در برنامه شباهنگ صدای آمریکا گفت: «ولی گوگوش فرق می‌کند». او یک سال بعد هم در گفتگو با بهنود مکری اعلام کرد که در حال کار کردن با خواننده جوانی به نام «پریسا» است که به زودی قرار است ترانه‌هایی با آهنگسازی شماعی‌زاده از وی منتشر شود.

گوگوش در مصاحبه با مجله جوانان آمریکا می‌گوید که بعد از شنیدن ترانهٔ هیاهو آنقدر تحت تأثیر قرار می‌گیرد که از شماعی‌زاده می‌خواهد که اجازه دهد او نیز این قطعه را اجرا کند. شماعی‌زاده نیز با روی باز می‌پذیرد و گوگوش هیاهو را در استودیوی شماعی‌زاده می‌خواند. به این ترتیب بعد از ۳۴ سال دوباره حسن شماعی‌زاده و گوگوش در کنار همدیگر قرار می‌گیرند.
به دنبال این همکاری گوگوش چند ترانه در اختیار شماعی‌زاده قرار می‌دهد تا به روی آن‌ها آهنگسازی کند، هرچند شماعی‌زاده این ترانه‌ها را در شأن خواننده‌ای در جایگاه گوگوش نمی‌دانست. اما پس از انتشار هیاهو، گوگوش در کنسرت‌های خود سخنانی به زبان آوردکه از نظر شماعی‌زاده تمسخرآمیز و تحریف تاریخ بود و موجب دلخوری شماعی‌زاده شد. او در مصاحبه با برنامه شباهنگ صدای آمریکا ضمن تشریح این دلخوری و ریشه‌های آن، تأکید کرد که برنامه‌ای برای همکاری مجدد با گوگوش ندارد. با این حال شماعی‌زاده در همین مصاحبه سخنانی احساسی نیز در مورد گوگوش بیان کرد:

«من گوگوش را عاشقانه دوست دارم. عشق من به گوگوش، عشق یک مرد به زن نیست. عشق حسن شماعی‌زاده آهنگساز به گوگوش خواننده است.»

تور کنسرت مثلث خاطره‌ها با گوگوش و اردلان سرفراز

در خردادماه ۱۳۹۶ گوگوش با انتشار عکسی جدید از خود در کنار حسن شماعی‌زاده در پشت پیانو، از شروع مجدد همکاری خود با شماعی‌زاده و اردلان سرفراز خبر داد.به دنبال آن نخستین کنسرت مشترک این سه، با نام مثلث خاطره‌ها در اواخر مهرماه همان سال در تورنتو برگزار و تور جهانی مثلث خاطره‌ها آغاز شد. در بهمن‌ماه همان سال نخستین همکاری مشترک گوگوش، شماعی‌زاده و سرفراز پس از حدود ۴۰ سال به شکل تک‌آهنگی با نام «مثلث خاطره‌ها» منتشر شد، که در آن گوگوش و شماعی‌زاده هم‌خوانی کردند. در ادامه تور مثلث خاطره‌ها، منوچهر چشم‌آذر و مارتیک نیز به این سه اضافه شد.

سبک کار

حسن شماعی‌زاده به‌عنوان یک آهنگساز عقیده دارد:

هرگاه آهنگی را می‌نویسم، تلاش می‌کنم آهنگی بسازم که بر روی نسل جوان‌تر اثرگذار باشد. موسیقی باید جوان، شادی‌آفرین و امیدبخش باشد.

شماعی‌زاده پیش از ۱۳۵۷، بیشتر آهنگ‌هایی را ساخته است که بسته به روحیات و روزگار آن زمان بیشتر غمگین و از لحاظ موسیقایی گاهی بسیار شکوهمند و حماسی هستند. ترانه‌های «جاده» و «مرداب» نمونه‌هایی از این ترانه‌ها هستند. این غم پنهان در موسیقی‌های آن زمان شماعی‌زاده به تدریج با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، مهاجرت شماعی‌زاده به آمریکا و جنگ ایران و عراق جای خود را به ترانه‌های شاد و ریتمیک مناسب برای مجالس رقص می‌دهد. خود شماعی‌زاده معتقد است که:

زمان‌های مختلف چیزهای مختلفی ایجاب می‌کند. وقتی جامعه به ناراحتی می‌رود (مثل زمان جنگ) مردم به شادی بیشتری نیاز پیدا می‌کنند و نیاز دارند تا ناراحتی خود را با شادی‌های لحظه‌ای از بین ببرند.

او کم شدن ترانه‌های شاد و ریتمیک را در آثار اخیر خود ناشی از بالا رفتن سن و در اختیار نداشتن ترانهٔ مناسب عنوان کرده است:

برای ساخت آهنگ شاد اشعار باید روشن‌تر و واضح‌تر و صریح‌تر باشد. من در این سن نمی‌توانم به سراغ یک سری اشعار عاشقانهٔ باز بروم.

موسیقی فیلم

بر اساس اطلاعات جامع اطلاعات سینمای ایران (سوره سینما) حسن شماعی‌زاده در ۳ فیلم به عنوان نوازنده حضور داشته است. این سه فیلم عبارتند از:
۱-خوشگلا عوضی گرفتین (۱۳۵۳) خسرو پرویزی
۲-باغ بلور (۱۳۵۷) ناصر محمدی
۳-امشب اشکی می‌ریزد (۱۳۵۷) منوچهر مصیری
هرچند او ترانه‌های این فیلم‌ها را آهنگسازی نیز کرده است.

زندگی شخصی

حسن شماعی‌زاده در شهر لس‌آنجلس از ایالت کالیفرنیای آمریکا سکونت دارد. او هر سال در ماه‌های مارس و اوت به دوبی می‌رود و در کلابی به اسم پاتوق برنامه دارد.

او در سال ۱۳۴۷ با فاطمه (نوشین) ازدواج کرد که این زندگی مشترک تاکنون نیز ادامه داشته است. او یک پسر به نام افشین و یک دختر به نام عقیق (با نام آمریکایی نیکی) دارد، که پسرش دندان‌پزشک و دخترش در کار خرید و فروش خانه فعالیت دارد.

او برای اعضای خانواده‌اش آهنگ‌هایی هم ساخته است؛ ترانهٔ «پسرم» برای پسرش، ترانهٔ «یه دختر دارم شاه نداره» برای دخترش، و نیز ترانهٔ «همسرم» و «مدیون» برای همسرش. شماعی‌زاده همچنین ترانه‌های «رپ» و «دوست دارم» را با همراهی دخترش عقیق خوانده است. او قشنگ‌ترین لحظه زندگیش را روز فارغ‌التحصیلی پسرش از دانشگاه می‌داند.

شماعی‌زاده دوستدار حیوانات است و روزی ۲، ۳ ساعت را با حیوانات خانگی‌اش می‌گذراند.

شماعی زاده چندی پیش، پس از ۳۰ سال دوری از مادرش، در دبی مادرش را ملاقات کرد.